Datalekken komen veel in het nieuws. Vaak zijn het e-mailadressen, wachtwoorden en adresgegevens die op straat belanden. En soms ook gevoelige medische gegevens, zoals onlangs gebeurde rond het laboratorium Clinical Diagnostics, waar de gegevens van bijna 500.000 vrouwen in de handen van de cybercriminelen terechtkwamen. En misschien denk je: “Daar kan ik toch weinig tegen doen?” Maar dat klopt niet helemaal. Je hebt misschien geen invloed op elke cyberaanval, maar wél op de impact ervan. Met dataminimalisatie kun je de impact van een datalek aanzienlijk verkleinen.
Wat is dataminimalisatie?
Dataminimalisatie betekent dat je alleen die gegevens verzamelt, opslaat en deelt die écht noodzakelijk zijn voor het doel waarvoor je ze gebruikt. Niet meer, niet minder. Klinkt logisch, toch? Toch gaat het in de praktijk vaak mis. Denk aan externe partijen zoals laboratoria of marketingbureaus die toegang krijgen tot veel meer informatie dan strikt nodig is. Waarom zou een extern lab naast een bloedmonster ook de naam en het adres van een patiënt moeten hebben? Elk extra stukje data is een potentieel risico.
De AVG: meer dan een juridische verplichting
De Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG), internationaal bekend als GDPR, is de Europese privacywet die sinds 2018 geldt. Eén van de kernprincipes hierin is dataminimalisatie: je mag persoonsgegevens alleen verzamelen als ze noodzakelijk zijn voor een duidelijk omschreven doel.
Concreet betekent dit:
- Je mag niet standaard “voor de zekerheid” data opslaan.
- Je moet kunnen uitleggen waarom je een bepaald gegeven nodig hebt.
- Je mag gegevens niet langer bewaren dan nodig.
Bedrijven die dit negeren, riskeren niet alleen hoge boetes van de Autoriteit Persoonsgegevens, maar ook flinke reputatieschade. Toch is de AVG meer dan een stok achter de deur. Het is vooral een kader dat helpt om bewuster en veiliger met data om te gaan.
Privacy by design: veiligheid vanaf de start
Een ander belangrijk principe uit de AVG is privacy by design. Dat betekent dat je al tijdens het ontwerpen van systemen, processen of apps rekening houdt met privacy en dataminimalisatie. Dus niet pas achteraf brandjes blussen, maar privacy vanaf het begin ingebouwd.
Voorbeelden:
- In een CRM-systeem standaard alleen noodzakelijke velden verplicht maken.
- Instellingen zo inrichten dat de privacyvriendelijkste optie de standaard is (privacy by default).
- Data automatisch verwijderen na een ingestelde periode, in plaats van eindeloos bewaren.
Zie het als het bouwen van een huis: je legt direct de juiste leidingen en brandbeveiliging aan. Bij privacy werkt dat precies hetzelfde.
Waarom is dataminimalisatie zo belangrijk?
Cybercriminelen zien data als goud. Zeker gevoelige gegevens zoals medische dossiers of financiële informatie hebben een enorme waarde op illegale marktplaatsen, zoals het dark web. Hoe meer data jouw organisatie verzamelt en bewaart, hoe groter de kans dat er iets op straat belandt, en hoe groter de schade bij een lek. Met dataminimalisatie verklein je dat risico aanzienlijk. Het is simpel: wat je niet hebt, kan ook niet gestolen worden.
Hoe begin je vandaag nog met dataminimalisatie?
- Stel jezelf de vraag “Heb ik dit écht nodig?”
Verzamel alleen gegevens die direct bijdragen aan je dienst of product. Extra velden in een formulier lijken onschuldig, maar vergroten het risico. - Beperk toegang
Niet iedereen in je organisatie hoeft toegang tot alle data te hebben. - Anonimiseer en maskeer
Als je data moet delen met partners, zorg dat persoonsgegevens niet direct te herleiden zijn. Denk aan patiënt/klantnummers in plaats van namen. - Schoon je data op
Oude gegevens die niet meer relevant zijn, horen niet in je systemen. Stel bewaartermijnen in en houd je eraan.
Dataminimalisatie als concurrentievoordeel
Dataminimalisatie is geen administratieve last, maar een kans om je bedrijf slimmer en veiliger te maken. Bedrijven die zorgvuldig omgaan met klantdata, winnen vertrouwen en onderscheiden zich van concurrenten die dat niet doen. Bovendien bespaar je op opslag- en beheerkosten.
Datalekken zullen niet verdwijnen, maar jij bepaalt hoe groot de schade is als het jou treft. Met dataminimalisatie beperk je de risico’s, voldoe je aan de AVG en bouw je aan vertrouwen bij klanten en partners. Dus: minder data is niet minder waarde, maar juist méér zekerheid.
